EKED Nedir?

EKED-LOTO Nedir?

Etiketle Kilitle Emniyete Al Dene (EKED-LOTO) veya bir başka ifadeyle tehlikeli enerjinin kontrolü, tehlikeli enerji kaynaklarının, makinelerin ve ekipmanların olması gerektiği gibi, doğru bir biçimde kapatılması bakım ya da servis çalışmaları esnasında kontrol dışı bir biçimde başlatılmasını önleyen bir güvenlik prosedürüdür.

Genellikle bir Kilitleme Etiketleme prosedürü üç ekipmanı içerir:

Güç kaynağına sabitlenip, enerji vermesini açılmasını engelleyecek kilitleme ekipmanı
Ekipmana bağlanan kilit
Diğer personelleri, ekipmandan uzak durmaları için ikaz eden kilitli cihaza bağlanmış etiket

Neden Kilitleme Etiketleme Gerekli?

EUROSTAT (Avrupa Birliği İstatistik Kurumu) verilerinin sonuçlarında kazaların 15-20%‘si, hayati risk taşıyan kazaların ise%10 -%15’i bakım/onarım süreçlerinde gerçekleşmiştir.

Ülkemizde her sene yaklaşık 1500 civarı ölümle sonuçlanan iş kazası olması, bakım onarım sırasında her yıl çok fazla sayıda ölümlü iş kazası yaşandığını ortaya koyuyor. OSHA'nın her yıl düzenli olarak, liste şeklinde yayınladığı sık karşılaşılan ilk 10 ihlal listesinde son 15 senedir olduğu gibi Kilitleme, Etiketleme yine yer aldı. Buradan anlaşılan o ki; işverenlerin tam teşekküllü bir şekilde EKED-LOTO programını uygulama konusunda sıkıntılar yaşadığı açık bir şekilde ortaya çıkmıştır.

Yasalarda EKED-LOTO

Yerel ve global mevzuatlar kapsamında enerjili hatlarda çalışma yapıldığı sırada tehlikeli enerjinin izolasyonu farklı bir deyişle kilitleme etiketleme ekipmanlarının kullanılması zorunluluktur;

Ulusal Mevzuatlar

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
Makine Emniyeti Yönetmeliği
Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği
TS EN ISO 14118 / Makinelerde Güvenlik ve Beklenmedik Çalıştırmanın Önlenmesi

Uluslararası Mevzuatlar

Avrupa Birliği Direktifleri kapsamında; 30/12/1989 tarih ve 89/655/EEC sayılı, 5/12/1995 tarih ve 95/63/EC sayılı, 27/6/2001 tarih ve 2001/45/EC sayılı direktifleri
Amerikan Standardı OSHA 1910.147 “The control of hazardous energy (lockout/tagout)”
AB Standardı - BS EN ISO 14118 – “Safety of machinery – Prevention of unexpected start-up”
Kanada standardı CSA Z460-13 " Control of hazardous energy - Lockout and other methods"

Olası Bir Kazada Kim Sorumlu?

Bakım-onarım sırasında enerjinin kontrol altına alınıp, risk oluşturmayacak biçim ve düzeyde tutulmasını gerçekleştirecek kilitleme, etiketleme ekipmanlarını hazırda bulundurmayan, kullanımına bağlı olarak gereken eğitimlerin alınması için harekete geçmeyen işletme sahibi, yönetim kademesindeki karar verici yöneticiler, bakım onarım sorumlusu ve EKED-LOTO Sisteminin kurulması için yönetime çağrıda bulunmayan iş güvenliği uzmanları muhtemel bir kaza durumunda kusurlu sayılacaklardır.

EKED-LOTO Uygulama Alanları Nelerdir?

Bakım
İşletme
Montaj
Değişiklik
Sökme-Takma
Ayarlama
Muayene
Yağlama
Temizlik

Kilitleme Etiketleme Uygulama Adımları Nasıl Olmalı?

Kapatma Öncesi Hazırlığı
Ekipmanın Kapatılması
Enerjinin Kesilmesi ve İzolasyon
Kilitleme & Etiketleme
Depolanmış Enerjinin Boşaltılması
İzolasyonun ve Enerjinin Kesildiğinin Doğrulaması

Tehlikeli Enerji Türleri Nelerdir?

Elektrik
Mekanik (Çekim, Kinetik)
Kimyasal
Hidrolik
Pnömatik (Havalı)
Termal
Gaz/Su/Buhar
Yer çekimi
Depolanmış Enerji

Nereden Başlanmalı?

1- Eğitim

EKED-LOTO prosedürü uygulayıcılarının EKED-LOTO ekipmanlarını tanıma, kullanma ve enerji noktası belirleme yeteneklerini öğrenerek kazanması sağlanmalıdır. Başlı başına herşeyiyle tam ve olması gerektiği gibi bir Kilitleme & Etiketleme (EKED-LOTO) sistemini kurabilmek adına, bunun öncesinde EKED eğitimi alınması gereklidir.

2- Enerji noktalarının belirlenmesi

İşyerinin içinde izolasyon yapılacak alanlar üst düzey eğitim almış, uzman ekip tarafından tespit edilmelidir.

3- EKED-LOTO Prosedür ve Talimatlarının Yazılması

İşletme içinde hayata geçirilecek EKED prosedürü yazılarak, yetki, görev ve sorumluluklar açıkça belirlenmelidir.

Tüm enerji noktaları için görsel uygulama talimatları hazırlanmalıdır. Farklı grupların birlikte çalışması, yüklenicilerin EKED prosedürleri, grup kilitleme, vardiya değişimleri ve EKED denetimleri prosedür çerçevesinde belirtilmelidir.

4- EKED-LOTO Ekipmanlarının Belirlenmesi ve Uygulanması

Tehlikeli enerji noktaları için elverişli EKED ekipmanları belirlenerek işletme içerisinde faaliyete geçirilmelidir.

5- EKED-LOTO Denetimleri

EKED prosedürünü işletme içinde tam, eksiksiz ve doğru şekilde uygulandığından emin olmak adına ilgili sorumlular ve yöneticiler tarafınca periyodik olarak, düzenli aralıklar ile kontroller yapılmalıdır. Belirli süreçlerde uygulayıcılara yenileme eğitimleri alması sağlanmalıdır.

1- Eğitim

EKED prosedürü uygulayıcılarının EKED ekipmanlarını tanıma, kullanma ve enerji noktası belirleme yeteneklerini öğrenerek kazanması sağlanmalıdır. Başlı başına herşeyiyle tam ve olması gerektiği gibi bir Kilitleme & Etiketleme (EKED) sistemini kurabilmek adına, bunun öncesinde EKED eğitimi alınması gereklidir.

2- Enerji noktalarının belirlenmesi

İşyerinin içinde izolasyon yapılacak alanlar üst düzey eğitim almış, uzman ekip tarafından tespit edilmelidir.

3- EKED Prosedür ve Talimatlarının Yazılması

İşletme içinde hayata geçirilecek EKED prosedürü yazılarak, yetki, görev ve sorumluluklar açıkça belirlenmelidir.

Tüm enerji noktaları için görsel uygulama talimatları hazırlanmalıdır. Farklı grupların birlikte çalışması, yüklenicilerin EKED prosedürleri, grup kilitleme, vardiya değişimleri ve EKED denetimleri prosedür çerçevesinde belirtilmelidir.

4- EKED Ekipmanlarının Belirlenmesi ve Uygulanması

Tehlikeli enerji noktaları için elverişli EKED ekipmanları belirlenerek işletme içerisinde faaliyete geçirilmelidir.

5- EKED denetimleri

EKED prosedürünü işletme içinde tam, eksiksiz ve doğru şekilde uygulandığından emin olmak adına ilgili sorumlular ve yöneticiler tarafınca periyodik olarak, düzenli aralıklar ile kontroller yapılmalıdır. Belirli süreçlerde uygulayıcılara yenileme eğitimleri alması sağlanmalıdır.